Dolegliwości związane z przeciążeniem pasma biodrowo-piszczelowego pojawiają się stopniowo. Ból w bocznym przedziale kolana jest trudny do punktowego zlokalizowania. W miarę jak problem się nasila, ból staje się coraz bardziej dolegliwy. Początek treningu jest bezbólowy, ale ból szybko pojawia się, a dolegliwości często zmuszają do zejścia z trasy po przebiegnięciu kilku kilometrów. Charakterystyczne dla dolegliwości z pasma b-p. jest utrzymywanie się bólu przez dwa-trzy dni po treningu przy chodzeniu po schodach. Jest to spowodowane napinaniem się mięśnia pośladkowego wielkiego przy siłowym wyproście biodra – patrz ramka.
Jeszcze niedawno istota dolegliwości wynikających z konfliktu pasma biodrowo-piszczelowego i nadkłykcia bocznego kości udowej wydawała się nieskomplikowana. Uważało się, że pasmo w czasie ruchu kolana „przeskakuje” nad nadkłykciem. Przy zbyt napiętym paśmie miało dochodzić do jego ocierania się o kość udową i powstania zapalenia w leżącej pod pasmem kaletce.
Nowsze badania nad anatomią pasma wykazują jednak, że nie tylko pasmo nie porusza się w istotnym zakresie względem nadkłykcia, ale jest do niego przymocowane przez specjalne pasma tkanki włóknistej. Źródłem dolegliwości bólowych nie jest objęte zapaleniem pasmo ani kaletka, a warstwa bogato unaczynionej i unerwionej tkanki włóknistej mającej być może funkcję proprioreceptora.
Pasmo biodrowo-piszczelowe nie jest wyraźnie odgraniczoną strukturą. Stanowi raczej zgrubienie w powięzi szerokiej uda, która jak mankiet obejmuje mięśnie uda.
Pasmo jest połączone z trzonem kości udowej (z kresą chropawą) przez przegrodę międzymięśniową, zaś do nadkłykcia bocznego kości przyczepiają go pasma włókniste. Ruchomość pasma w okolicy stawu kolanowego jest więc niewielka.
W organizmie człowieka w miejscach, gdzie dwie twarde struktury muszą przesuwać się względem siebie, znajdują się kaletki maziowe. Kaletka oddziela na przykład więzadło rzepki od kości piszczelowej lub ścięgno Achillesa od guza piętowego. W miejscu styku pasma i nadłykcia nie stwierdza się zdefiniowanej kaletki, a raczej obficie unerwioną i unaczynioną warstwę tkanki łącznej.
Pasmo jest miejscem przyczepu mięśnia napinacza powięzi szerokiej oraz mięśnia pośladkowego wielkiego. Stanowi dla nich wydłużone i spłaszczone ścięgno.
Aby wyjaśnić źródło dolegliwości, trzeba ocenić kończynę jako całość. Przyczyna zazwyczaj leży poza samym stawem kolanowym – trzeba jej poszukiwać piętro wyżej (lub piętro niżej). Przeciążenie pasma wynika przede wszystkim ze słabości mięśni odwodzących biodro.
W fazie podporu miednica otrzymuje jedynie jednostronne podparcie. Stabilizację położenia miednicy przy podporze na jednej kończynie zapewnia głównie mięsień pośladkowy średni. Jeśli jego czynność jest niewystarczająca, do głosu dochodzą pozostałe odwodziciele, czyli słaby mięsień napinacz powięzi szerokiej, a przede wszystkim potężny mięsień pośladkowy wielki. Mięśnie te, mające swój przyczep na paśmie biodrowo-piszczelowym, stabilizują kończynę przez napinanie go. Z kolei nadmierne napięcie pasma to już prosta droga do dolegliwości w okolicy nadkłykcia bocznego kości udowej.
Dolegliwości w miejscu kontaktu pasma b-p. z nadkłykciem bocznym kości udowej przypisywano „tarciu” pasma o wyniosłość kostną. Nowsze badania anatomiczne wykazały jednak ścisłe przymocowanie pasma do kłykcia, pozostawiające niewielkie miejsce dla jego ruchu i ocierania się. Pasmo ulega raczej dociśnięciu do nadkłykcia. Na ten wzrost nacisku reaguje bogato unerwiona i unaczyniona warstwa tkanki łącznej leżąca pod pasmem, a nad kością. To ta drobna warstwa tkanki staje się źródłem dolegliwości bólowych.
Doświadczony ortopeda rozpoznanie postawi po zebraniu wywiadu i badaniu fizykalnym. Badania dodatkowe mają na celu głównie wykluczenie pozostałych patologii w obrębie stawu kolanowego.
Celem leczenia jest opanowanie dolegliwości bólowych i skorygowanie nieprawidłowości, które doprowadziły do ich powstania.
Biorąc pod uwagę masywną budowę pasma b-p i powięzi szerokiej, możliwości skutecznego ich rozciągnięcia są ograniczone. Terapeuta skupia się na miofascial restrictions? , które towarzyszą nadmiernemu napięciu powięzi.
Źródłem dolegliwości jest osłabienie odwodzicieli biodra i to ich wzmocnienie jest głównym elementem leczenia.
Oczywiście w ostrej fazie rozpoczyna się od działań przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
Istotne jest także wychwycenie ewentualnych błędów treningowych, takich jak na przykład bieganie po nachylonym poboczu powodujące asymetryczne obciążanie kończyn.
Wykonywanie blokad sterydowych rzadko jest konieczne, przy niepewności co do rozpoznania można wykonać blokadę diagnostyczną (środkiem znieczulającym).
W przypadkach nie poddających się leczeniu rehabilitacyjnemu, możliwe jest operacyjne uwolnienie pasma b-p., ale leczenie operacyjne jest rzadko konieczne.
Mięsień pośladkowy wielki nie napina się podczas normalnego chodzenia lub stania. W czasie normalnego chodzenia wyprost stawu biodrowego jest wykonywany głównie przez mięśnie tylnej grupy uda. Swoją funkcję mięsień ujawnia w czasie wchodzenia po schodach lub wstawania z pozycji siedzącej.